Służem Jarmużem

Jakie są przyczyny i rodzaje niedokrwistości?

niedokrwistość przyczyny

W tym artykule:

Niedokrwistość – definicja

Niedokrwistość jest stanem klinicznym, w którym wartości stężenia właściwe dla hemoglobiny (HGB), liczby erytrocytów- czyli krwinek czerwonych oraz hematokryt (HCT) są niższe od przyjętych wartości normatywnych dla określonej grupy populacyjnej.  Głównym skutkiem niedokrwistości jest niedotlenienie tkanek i komórek organizmu, związany z niewystarczającą ilością rozprowadzanego tlenu.
W konsekwencji długotrwałego stanu niedokrwistości może dochodzić do przeciążenia, niewydolności a nawet zawałów serca. 

Niedokrwistość – epidemiologia

Według danych statystycznych, niedokrwistość może dotyczyć około ¼ populacji światowej. Najczęściej może ona dotykać kobiet w ciąży, kobiety mające obfite miesiączki, małych dzieci oraz osób starszych. W przypadku pacjentów pediatrycznych najczęściej może wystąpić niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość na tle chorób zapalnych, niedokrwistość na tle niedoboru witamin B12  i kwasu foliowego, niedokrwistość hemolityczna wrodzona.

Rola hemoglobiny w oznaczaniu stopnia niedokrwistości

Najbardziej miarodajnym sposobem określenia stopnia niedokrwistości jest zmierzenie wartości stężenia hemoglobiny w jednostce objętości krwi wykonane na drodze badania morfologicznego. Ze względu na nasilenie niedokrwistości można podzielić ją na łagodną, umiarkowaną, ciężką oraz zagrażającą życiu

Tab1. Nasilenie niedokrwistości u kobiet i mężczyzn w zależności od ilości hemoglobiny

Nasilenie niedokrwistości Kobiety (stężenie HGB) Mężczyźni (stężenie HGB)
Łagodna
10-12 g/dL
<13,5 g/dL
Umiarkowana
8-9,9 g/dL
8-9,9 g/dL
Ciężka
6,5-7,9 g/dL
6,5-7,9 g/dL
Zagrażająca życiu
< 6,5 g/dL
< 6,5 g/dL

Objawy niedokrwistości

Przebieg niedokrwistości umiarkowanej i łagodnej jest zazwyczaj bezobjawowy lub występują nieznaczne symptomy pogorszenia stanu zdrowia. Objawy mogą pojawić się przy stężeniu hemoglobiny poniżej 9g/dl. Są to najczęściej:

  • indywidualna dieta i trening

    Uczucie zmęczenia, senności i osłabienia

  • indywidualna dieta i trening

    Szybka męczliwość

  • indywidualna dieta i trening

    Zaburzenia koncentracji

  • indywidualna dieta i trening

    Zadyszka podczas wykonywania aktywności fizycznej

  • indywidualna dieta i trening

    Możliwe przyspieszenie pracy serca w spoczynku

  • indywidualna dieta i trening

    Często występująca bladość skóry, błon śluzowych, paznokci

Określanie typów i cech niedokrwistości

Przy szczegółowym określaniu różnych typów niedokrwistości konieczne jest oznaczenie poziomu hematokrytu oraz sprawdzenie poziomu krwinek czerwonych. Natomiast dla stwierdzenia dominujących cech z zakresie zmian morfologii krwinek czerwonych takich jak kształt, wielkość, stopień wysycenia hemoglobiną oraz obecność poszczególnych typów krwinek, konieczne staje się przeanalizowanie parametrów takich jak MCV, MCH, MCHC, RDW, histogram krwinek czerwonych oraz rozmaz krwi obwodowej.

Wartości referencyjne wskaźników czerwonokrwinkowych

Tabela 2. Normy wskaźników czerwonokrwinkowych w zależności od wieku

Wskaźnik

Wiek

2 miesiące

2 lata

6-12 lat

>18 lat

Hemoglobina

(Hgb – g/dl)

11,5 +/- 2,5

12 +/- 1

23,5 +/- 3

14 +/- 3 K

15,5 +/- 2 M

Hematokryt

(HCT) %

35 +/- 7

36 +/- 3

40 +/- 5

41 +/- 5 K

45 +/- 5 M

Liczba czerwonych krwinek

(RBC) x 1012/L

3,8 +/- 1

4,5 +/- 0,8

4,6 +/- 0,6

4,6 +/- 0,6 K

5 +/- 0,5 M

Średnia objętość krwinki czerwonej

(MCV) µ3 (fl)

96 +/- 19

78 +/- 8

86 +/- 9

90 +/- 9

Średnia waga hemoglobiny
w krwince

(MCH) pg

30 +/- 4

27 +/- 4

29 +/- 4

30 +/- 3

Średnie stęzenie hemoglobiny

(MCHC) g/dl

33 +/- 4

33+/- 4

34 +/- 3

34 +/- 3

RDW – CV%

RDW – SD fl

 

 

 

13 +/- 1

24 +/- 5

 

Rola MCV w określaniu typów niedokrwistości

Podstawowym wskaźnikiem do określenia podziału morfologicznego niedokrwistośći jest MCV (średnia objętość krwinki). Dzięki niemu możemy rozróżnić niedokrwistość mikrocytową- objętość krwinek poniżej normy, normocytową- objętość krwinek w normie oraz makrocytową- objętość krwinek przekraczającą normy (towarzyszy niedoborom witaminy B12, kwasu foliowego, chorobom niedoczynnym tarczycy czy chorobom wątroby). Wśród niedokrwistości mikrocytowych można dodatkowo wyróżnić niedokrwistości normochromiczne – towarzysząca przewlekłym stanom zapalnym, chorobom nieinfekcyjnym, chorobom endokrynologicznym, przewlekłym chorobom nerek, chorobom rozrostowym układu krwiotwórczego-  oraz hipochromiczne- występujące często przy niedoborach żelaza, w niedoborach witaminy B6, przewlekłym zatruciu ołowiem, talasemiach oraz niektórych hemoglobinopatiach.

 

Schemat 1 Rodzaje niedokrwistości ze względu na obętości czerwonych krwinek

Niedokrwistość rodzaje

Zaburzenia procesów krwiotwórczych jako przyczyna niedokrwistości

Niedokrwistość można podzielić ze względu na klasyfikację patogenezy, która ją wywołała. Może być spowodowana m.in. przez wadliwy proces tworzenia nowych komórek czerwonokrwinkowych – problemy z erytropoezą. Zaburzenie erytropoezy może mieć przyczynę wrodzoną lub być skutkiem niedoborów żelaza, witaminy B12, Witaminy B6, kwasu foliowego lub witaminy C. Niedobór krwi może towarzyszyć również nagłym, silnym krwotokom lub nastąpić w wyniku przewlekłego krwawienia na przykład z układu pokarmowego. Możliwe jest w takim przypadku zobserwowanie obecności krwi w stolcu.

Choroby przewlekłe a niedokrwistość

Występowanie w organizmie innych chorób o charakterze przewlekłym może także prowadzić do problemów z mechanizmami krwiotwórczymi. Do najczęściej występujących należą tutaj:

  • Choroby nerek (stan zapalny, upośledzenie produkcji erytropoetyny); choroby wątroby (marskość, niealkoholowe stłuszczenie wątroby); choroby nowotworowe
  • Przewlekłe zakażenia (m.in płuc, dróg rodnych kobiet, dróg moczowych, kości, otrzewnej)
  • Ołowica
  • Z powodu naciekania szpiku kostnego
  • Reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty
  • Choroba Crohna
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
  • Alergie
  • Niedoczynności (niedoczynność mikrocytowa, niedobory żelaza) lub nadczynności tarczycy (niedokrwistośc makrocytowa)
  • Niedoczynności przytarczyc (niedokrwistość normocytowa)
  • Niedoczynność przysadki mózgowej
  • Niedoczynność nadnerczy (niedokrwistość makrocytowa)

Wewnątrzkrwinkowe przyczyny niedokrwistości

Na rozwój niedokrwistości mogą mieć również wpływ przyczyny wewnątrzkrwinkowe. Defekty strukturalne czerwonych krwinek takie jak defekty
w budowie błony komórkowej erytrocytów, defekty enzymatyczne, defekty hemu czy defekty globiny mogą skutkować krótkim czasem życia erytrocytów i prowadzić do ich nadmiernego rozpadu.

Zewnątrzkomórkowe czynniki hemolityczne

 Do procesów hemolitycznych( rozpadu czerwonych krwinek) mogą zaliczać się czynniki zewnątrzkomórkowe. Należą tutaj zakażenia bakteryjne
i wirusowe, oparzenia skóry, czynniki chemiczne- m.in. pestycydy, benzen, ołów; alkoholizm, jad węży i owadów, czynniki immunologiczne (przeciwciała), przerzuty nowotworowe, które mogą wypierać prawidłowe utkania szpiku, chemioterapia i radioterapia, leki (antybiotyki, przeciwarytmiczne, przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, przeciwtarczycowe, przeciwmalaryczne, przeciwzapalne, moczopędne, uspokajające), czynniki fizyczne i termiczne. 

 

Postępowanie przy wystąpieniu objawów niedokrwistości

W przypadku, kiedy dostrzeżemy u siebie objawy niedokrwistości, należy udać się na badanie morfologiczne z rozmazem krwi. W przypadku wyników wykraczających poza wartości normatywne, należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu może zalecić powtórzenie badań lub wykonanie badań pomocniczych takich jak oznaczenie ferrytyny, transferyny, żelaza oraz całkowitego oraz zdolności jego wiązania przez organizm, witamin B12, B6, witaminy C, kwasu foliowego. W przypadku występowania krwawień z przewodu pokarmowego, konieczne może okazać się wykonanie dodatkowych badań jelit, prześwietlenia jamy brzusznej czy testów alergicznych na nietolerancje pokarmowe. Nie powinno samodzielnie dokonywać decyzjj na temat suplementacji lub zażywania leków.

Słowniczek parametrów dotyczących krwinek czerwonych

Tabela 3. Podstawowe pojęcia dotyczące parametrów czerwonokrwinkowych

Erytrocyty

Czerwone krwinki. Tworzone w szpiku kostnym i śledzionie. Srednia długość życia około 120 dni. Transportują tlen i dwutlenek węgla w organizmie. Wytwarzane przy udziale żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego

RBC

Red Blood Cell – wskaźnik morfologiczny określający stężenie czerwonych krwinek we krwi

MCV

Jest to parametr oznaczający średnią objętość pojedynczej czerwonej krwinki. Określany w jednostce zwanej femtolitrem (fl). MCV wylicza się na podstawie stosunku hematokrytu (HCT) do RBC. 

MCH

Średnia waga hemoglobny w krwince – jest to stosunek Hemoglobiny do Liczby krwinek czerwonych

MCHC

Średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej. Oblicza się na podstawie stosunku hemoglobiny do hematokrytu.

Retikulocyty

Młode, nowo powstałe krwinki czerwone.

RETC

Bezwględna ilość retikulocytów w jednostce objętości krwi. Wskaźnik pozwalający obliczyć stopień odnowy erytrocytów. Wyliczany na podstawie ilości retikulocytów i liczby erytrocytów.  

RDW

Rozpiętość rozkładu czerwonych krwinek – ilosciowy parametr zmiany kształtu krwinek. Obrazuje on zmenność dystrybucji objętości poszczególnych erytrocytów

Hemoglobina (HGB)

Podstawowe białko czerwonych krwinek. Jego rolą jest transport tlenu z pęcherzyków płucnych do tkanek. Zbudowany jest z hemu, globiny i żelaza.

Hematokryt

(HCT)

Parametr oznaczający zawartość procentową erytrocytów we krwi pełnej. Zależy od objętości i ilości krwinek czerwonych. Spadek ilości hematokrytu towarzyszy większości anemii oraz odwodnieniu organizmu. Podwyższone steżenie może świadczyć o podwyższonej produkcji czerwonyh krwinek jak i o przewodnieniu.

Erytropoeza

Proces tworzenia krwi

Czytaj więcej

analizator składu ciała
Sprzęt dietetyka
Adam Komorowski

Przenośny analizator składu ciała

Przenośny analizator składu ciała W mojej pracy posługuję się przenośnym analizatorem składu ciała marki TANITA®. Jego niewątpliwą zaletą jest to, że mogę się spotkać z

Czytaj »
czy jarmuż jest zdrowy?
Warzywa
Adam Komorowski

Nieco o JARMUŻU

Wielki powrót Jarmużu JARMUŻ to warzywo, które po wielu latach zapomnienia wraca do łask. Stał się bardzo popularny dzięki zmianom jakie zaczęliśmy wprowadzać do naszego

Czytaj »

Menu